Nieuwe vorm van stedenbouw en projectontwikkeling
Proeflab Minitopia onderzoekt ‘lichte stedenbouw’
De huizenmarkt is de afgelopen jaren nauwelijks veranderd. Woningen worden gebouwd voor vijftig jaar en behoren te voldoen aan een vastomlijnd stramien. Door veranderingen in eisen en wensen van woningzoekers – spoedzoekers, kleinere huishoudens – is er een nieuwe vraag ontstaan. Flexibele, tijdelijke, maar ook goedkopere en duurzamere woningen die de huidige markt aanvullen.
Tessa Peters en Rolf van Boxmeer van Rezone spelen in op deze nieuw woonvraag en zijn sinds een jaar in Proeflab Minitopia aan het experimenteren met andere woonvormen waarbij ze de mogelijkheden van tijdelijke projectontwikkeling onderzoeken. Dit gebeurt aan de hand van een interactieve, open en artistieke procesontwikkeling. Een belangrijke rol is weggelegd voor kunstenaars. Zij zorgen voor kwaliteit, betrokkenheid en programmering. Daarnaast maken zij het proces inzichtelijk. Rezone ontwikkelt projecten op het snijvlak van architectuur, kunst, nieuwe media en stedelijke ontwikkeling.
Op dit moment is er nog geen juiste vorm gevonden waardoor projectontwikkeling kan voorzien in eenjarige, vijfjarige of tienjarige woningen. De in grote mate bepalende opstartende kosten van de NUTS voorzieningen zijn geen goede oplossing voor tijdelijke aansluiting . Zij zijn gericht op duurzame en daardoor ook kostbare aansluitingsmogelijkheden. Op het terrein van Minitopia, een groene oase midden in een stedelijke wijk in ’s-Hertogenbosch, is er o.a. geëxperimenteerd met alternatieve vormen van aansluiten. Het gegeven tijdelijke aansluitingen is een groot onderdeel van de ‘lichte stedenbouw’ die we op Minitopia toepassen”, vertellen Tessa en Rolf. “Minitopia geeft ons de kans om te zoeken welke vorm de lichte stedenbouw moet krijgen.
Braakliggende terreinen een boost geven
Om lichte stedenbouw toe te passen, is er wel ruimte nodig. “Daar zien wij grote kansen liggen”, aldus Tessa en Rolf. “Braakliggende terreinen die nog geen functie hebben krijgen door tijdelijke stedenbouw, zonder ze meteen geheel woonrijp te maken, een positieve impuls. Ook liggen er kansen voor tijdelijke en goedkopere woningen. Dat ervaren we hier ook in ons proeflab. Kunstenaars spelen in op het tijdelijk karakter van het project door snel betrokkenheid te creëren met tijdelijke ingrepen. Naast betrokkenheid wordt hierdoor ook de identiteit van het gebied versterkt en dragen kunstingrepen bij aan een kwalitatief goede uitstraling van het terrein. Woningbouwcorporatie Zayaz is eigenaar van het terrein en gaat in de toekomst nieuwbouw plegen. Tot die tijd hebben ze ons de ruimte gegeven. De positieve energie die het terrein uitstraalt voor de huidige bewoners, de bezoekers en kunstenaars zorgt voor een boost en activatie van het terrein. Het is een vorm van placemaking die vaak bij binnenstedelijk erfgoed te zien is, maar nu toegepast wordt op de woningmarkt.”
House in one Month
De impact van huidige traditionele bouwmethoden en systemen is in de reguliere woningmarkt erg groot volgens Tessa en Rolf. Deze is bepalend in hoe een woning eruit komt te zien. Bij tijdelijke woningbouw wordt de rol van de aannemer vaak overgenomen door andere partijen. Het Wikihouse op het terrein van Minitopia bijvoorbeeld stelt particulieren in staat zelf een huis vorm te geven via online beschikbare files en het direct bij de producent uit te laten werken. Ook bij Tiny Houses – zoals de C1 die op het terrein staat – is er alleen contact tussen de toekomstige bewoner en de producent. De woonvorm House in one Month is door particulieren zelf gebouwd. In één maand tijd met tweedehands materialen. Kosten? €5000,- euro. Als je dat wegzet tegenover een basis doorzonwoning van €100.000 voor alleen de bouwkosten is dat heel opmerkelijk. Tessa en Rolf: “We vinden het een interessant gegeven om te onderzoeken wat hergebruik van materialen of gebruik van andere materialen op zou kunnen leveren”.
Wonen buiten de reguliere woningmarkt
Om deze vorm van tijdelijke stedenbouw voort te zetten, is Rezone aan het bekijken hoe alternatieven CPO’s of wooncoörperaties vormgegeven kunnen worden. “Het is duidelijk dat de huidige bewoners van Minitopia niet meer terug willen keren naar de reguliere woningmarkt”, leggen Tessa en Rolf uit. “Het is dan interessant om een soort format te ontwikkelen. Er zijn verschillende bewegingen die bezig zijn met andere woonvormen. Om hierin een volgende stap te zetten is het volgens ons belangrijk om deze movements beter vorm te geven. Ook het proeflab zouden we als format op meerdere plekken willen uitwaaieren. Op die manier kun je nog beter onderzoeken welke invloed de nieuwe vorm van tijdelijke lichte stedenbouw heeft binnen de maatschappij en hoe je het in kunt passen in de reguliere stedenbouw. ”