BLOG: Leegstand en tijdelijke interventies: veranderd ruimtegebruik & spel
De participanten van Rezone Playful Interventions hebben een uitgebreide briefing ontvangen die bestaat uit deze drie delen. In deze post deel 1.
In Rezone Playful Interventions werken architecten en game developers in drie teams samen aan een speelse interventie voor twee verdiepingen van Mengfabriek Koudijs in Den Bosch die op het punt staat op verlaten te worden. De bedoeling is om bezoekers op een speelse manier te betrekken bij de locatie en de kwestie van leegstand. In het project staan een aantal elementen centraal:
1. Issue leegstand van post-industriëel erfgoed
2. Versterken van gevoel van eigenaarschap en betrokkenheid onder verschillende partijen
3. Spel voor stedelijke interventies
Ruimtegebruik in de stad is sterk veranderd, mede door de opkomst van digitale informatietechnologieën, toegenomen mobiliteit en globaliseringsprocessen zoals outsourcing van productie. In Nederland staat inmiddels tegen de 8 miljoen m2 kantoorruimte leeg. Leegstand treft ook veel voormalige industriële locaties. Sloop lijkt soms een oplossing maar vaak betreft het belangrijk architectonisch erfgoed. Tegelijkertijd is er een enorme vraag onder specifieke groepen, zoals onder meer studenten en starters op zoek naar woonruimte, kleine (creatieve) zelfstandigen op zoek naar werkruimte, en cultureel ondernemers binnen de experience economy op zoek naar bijzondere (tijdelijke) locaties met een sterke uitstraling. Echter, in deze tijden van financiële crisis in de bouwwereld is er bij institutionele partijen in het vastgoed weinig slagkracht om te innoveren en aan deze versnipperde vraag tegemoet te komen.
Hierbij wordt soms de sociale en culturele kant van het verhaal vergeten, namelijk de impact van leegstand op de identiteit, moraal en betrokkenheid van buurtbewoners, en het verdwijnen van kennis, ambacht en innovatiekracht wanneer mensen die mobiel zijn hun heil elders zoeken. Zo kunnen steden door leegstand in een neerwaartse spiraal terechtkomen van afnemende leefbaarheid en participatie, en toenemende leegloop en verdere krimp.
Hoe komen we uit deze impasse? De uitdaging op dit moment lijkt om in plaats van louter economisch gedreven modellen juist te verkennen hoe snelle en tijdelijke interventies met een sterk cultureel karakter bij kunnen dragen aan het vinden van oplossingen. Mogelijke denkrichtingen zijn:
– Inspirerende acties en evenementen ontwikkelen waarvan mensen enthousiast worden en een gevoel van betrokkenheid krijgen bij hun leefomgeving, waardoor weer een zekere buzz ontstaat rond een gebied.
– Mensen prikkelen om eigen ideeën te ontwikkelen, bijvoorbeeld het zelf programmeren van leegstaande ruimten en daar zelf ondernemingsmodellen bij te bedenken.
– Co-creatieprocessen waarbij diverse stakeholders (o.a. investeerders, ontwerpers, overheden, buurtbewoners, ondernemers) met elk hun eigen belangen tot een gezamenlijke aanpak kunnen komen waarbij ze elkaar aanvullen.
– Het smeden van nieuwe collectieven met voldoende massa die een gezamenlijke vraag rond een eigen interesse kunnen articuleren (collectief particulier opdrachtgeverschap).
Rezone Playful Interventions kan natuurlijk geen alomvattend antwoord bieden. Het is een verkenning van wat er mogelijk is wanneer ontwerpers met verstand van ruimtelijke en stedelijke kwesties samenwerken met ontwerpers van interactieve spelervaringen die mensen activeren.